Bu belge 1900'lu yıllarda, Irak'ta bulunan Ingiliz askeri yöneticilerinin rapor ve mektuplarını içeren "Military Report" (Askeri Rapor) adli kitapta yer almıştır.

Aşağıda bu belgenin Türkçe çevirisini yayınlıyoruz.

Mizizex Online


Haverkan iki büyük bölüme ayrılır: Alika, Dermamuka (Delmemika), Muzezak (Mizîzex), Saliha ve Saiyida (Seyîda) bölümlerinden oluşan ilk bölüm, Hıristiyan köyü Azekh ile birlikte, hepsi Osman Ağa ailesinin yönetimi altında olan; bir de Arabi (Erebiya), Beravi, Dumana (Domana) ve Qaza Alika şubeleri, her biri ayrı ayrı ağalara bağlı olan kesim.

Osman Ağa ailesinin soyağacından bir kısım şu şekildedir:

Bu aile Türklerle sürekli anlaşmazlıklar içinde olmuştur. 1916'da Haco, Çelebi ve Sarhan Midiat'tan uzaklaştırılmış ve Harput'ta hapsedilmiştir. Ali Batti (Ali Battê), bu üç kişinin oğullarıyla birlikte aşireti yönetmeye devam etti. Ancak işler kötüden daha da kötüye gitti. Ali Batti, Nisibin'e baskın düzenledi, bir alay komutanını rehin aldı ve Midiat hükümetini ele geçirmeye çalıştı. Kendisine karşı birlikler gönderildi, esirler serbest bırakıldı, Ali Batti öldürüldü ve yerine Haco ve Çelebi geçti. Ali Batti'nin son derece kavgacı bir yapıya sahip olduğunu da belirtmek gerekir. Bu arada Ali Batti'nin, Izzat ud Din Ağa (İzzeddin) komutasındaki Dekşuri'ye ve Çêlik'li Abdul Karim'e karşı (Abdulkerim Ali Remo) seferler düzenlediği de belirtilmelidir. 

Yukarıdaki ailenin üstünlüğünü kabul etmeyenler arasında, Abdul Karim ibn Ali Rammo en belirgin şekilde öne çıkıyor. 1919'un başlarında Kerboran'daki bir Türk birliğine baskın düzenledi ve babasıyla birlikte birçok Hristiyanın katledilmesine karıştı. 1920'de üzerine bir Türk seferi düzenlendi. Çelik'teki aşiret mensuplarının Türk entrikaları yüzünden davasından kopması nedeniyle boyun eğmek zorunda kaldı.

Bu bölgedeki Hristiyanların konumu özel bir ilgiyi hak ediyor. Abdul Karim ve Haverki'lerin diğer bağımsız ağaları politikalarında önemli ölçüde Hristiyan karşıtıydı. Öte yandan Ali Battê, Hristiyanlarını korudu. Sonuç olarak, civardaki tüm Hristiyanlar Ali Batti'nin kontrolü altındaki bir Yakubî Hristiyan köyü olan Azekh'te toplandılar. Burada düşman aşiretlere karşı kendilerini başarıyla savundular ve Ali Battê, Abdul Karim ile kavgasının sebebi olarak onların (Hristiyanların) davasını gösterdi. 

Haverki'lerin büyük bir kısmına ek olarak, Osman Ağa'nın soyundan gelenler, Hevêrki'lerle hiçbir ilgisi olmayan Midiat'taki Sarhan (?), Solkan (?) ve Çomera aşiretlerini kontrol ediyor.

Haverki'lerin geleceği şüpheli. Mevcut şeflerinin (Serhan ve Çelebi) hiçbiri Türkleri sevmek için bir nedene sahip değil, ancak restorasyonlarını kesinlikle hükümetin eylemine borçlular. Elimize ulaşan son haberlere göre Haco ve Çelebi kavga ediyor, ancak her ikisi de aşiret üyeleri arasında Milice (milis) güçleri toplamayı kabul etmiş durumda.

* Belgenin Ingilizce orijinali: Sahife -1 I Sahihe-2

* Osman Ağa ailesi soyağacı çizelgesi 

Mizîzex`ten resimler